Opsiyon Nedir?

Alıcısına, bir finansal üründe belirlenen bir fiyattan, belirli bir tarihte alım satım hakkını sağlayan kontratlara opsiyon denmektedir. Opsiyon şartları ve özellikleri kesin bir biçimde kontratlarda belirlenmektedir

Opsiyonun en öne çıkan özelliği arasında sağladığı yüksek kaldıraç imkânı bulunmaktadır.

Riskten korunmak ve elindeki varlığın ileri vadedeki değerini sabitlemek isteyen yatırımcılar için opsiyon alımı yapmak avantaj sağlayabilmektedir.

Opsiyon İşleminin Özellikleri Nedir

Döviz riskine karşı koruma sağlar.
Kurdaki aleyhte ki değişikliklerden etkilenmez.
Spot piyasada oluşan lehte hareketlerden faydalanılır.
Opsiyon hakkı kullanılsın veya kullanılmasın işlemin bağlandığı gün opsiyon primi ödenmektedir.
Opsiyon alan tarafın maksimum kaybı, ödediği primle sınırlıdır.

Opsiyon Türleri Nelerdir?

Alım (Call) Opsiyonu; Opsiyonu alan tarafa (uzun pozisyon sahibine) belirli bir vade süresince, önceden belirlenen fiyat, miktar ve nitelikte ekonomik veya finansal göstergeyi, sermaye piyasası aracını, kıymetli madeni ve dövizi alma hakkı veren, ancak almayı zorunlu tutmayan, satan tarafı (kısa pozisyon sahibini) ise alıcının talebi halinde satmaya yükümlü kılan sözleşmeyi ifade etmektedir.

Satım (Put) Opsiyonu; Opsiyonu alan tarafa belirli bir vade süresince, önceden belirlenen fiyat, miktar ve nitelikte ekonomik veya finansal göstergeyi, sermaye piyasası aracını, kıymetli madeni ve dövizi alma hakkı veren, ancak satmaya zorunlu tutmayan, satan tarafı ise opsiyon alıcısının talebi halinde almakla yükümlü kılan sözleşmeyi ifade etmektedir.

Opsiyon Tipleri?

Avrupa tipi opsiyonlar, bu opsiyonlarda uzun pozisyon sahibi taraf hakkını sadece vade bitim tarihinde borsa tarafından belirlenen zaman dilimlerinde kullanabilir. Bundan önce kullanamaz.

Amerikan tipi opsiyonlar, uzun pozisyon sahibi taraf hakkını (opsiyonu) opsiyonun yazım tarihi ile vadesi arasındaki herhangi bir süre içinde kullanabilmektedir.

Not: Bu Opsiyon tipleri arasındaki tek fark uzun pozisyon sahiplerinin haklarını kullanabileceği zaman diliminden kaynaklanmaktadır.

Satın Alındığı Yere Göre

Borsada İşlem Gören Opsiyonlar; Matematiksel formüllere dayandırılarak fiyatlanan standart sözleşmeli opsiyonlardır. Hisse senedi opsiyonları, bono-tahvil opsiyonları, faiz opsiyonları, endeks opsiyonları, future sözleşmelerine dayalı opsiyonlar…

Tezgah Üstü Opsiyonlar; Borsada listelenmezler. İki özel kuruluş arasında işlem görmektedir. Bu tür opsiyonların şartlarında herhangi bir kısıtlanma söz konusu değildir. Şartlar istenildiği gibi ayarlanabilir. Taraflardan biri bu alış-verişten kar sağlar. Faiz opsiyonları, çapraz kur opsiyonları, takas opsiyonlar bu tür opsiyonlara örnek verilebilir.

Opsiyon Kontratlarının Özellikleri

Dayanak Varlıklar: Sözleşmeye konu olan menkul kıymet endeksleridir.

Sözleşme Büyüklüğü: Sözleşme karşılığında kaç adet menkul kıymetin alım-satımının yapılacağını gösteren miktara denir. Hisse senedi üzerine vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinde sözleşme büyüklüğünün genelde 100 adet dayanak varlık hisse senedi olarak belirlenmektedir.

Sözleşmelerin fiyatları; virgülden sonra iki basamak olacak şekilde işlem sistemine girilir ve bir defada gerçekleşebilecek en küçük fiyat adımı 0,01'dir. Asgari fiyat adımının değeri standart sözleşmelerde 1 TL'ye karşılık gelmektedir

Vade Ayları: sözleşmenin hangi tarihte itfa olacağını gösteren ay.

Sözleşmenin Vadesi ve Son İşlem Günü: Pay vadeli işlem ve pay opsiyon sözleşmelerinde vade ve son işlem günü her vade ayının son işlem günüdür.

Yatırım Yapmanın Avantajları

Daha uygun teminat şartlarıyla yatırım yapma imkânı sunması
Aynı risk düzeyinde daha yüksek getiri sağlayan portföyler oluşturabilmesine imkân vermesi
Beklenmedik fiyat dalgalanmalarında yatırımcılara korunma imkânı sağlaması
Açığa satış stratejilerinde karşılaşılan riskleri azaltır

Yatırım Yapmanın Riskleri

Opsiyonları elinizde tuttuğunuz zaman boyunca opsiyonun değeri aşıma uğrayarak değer kaybeder.

Getiriyi yükseltmek için alınan yüksek riskli pozisyonlar sonucunda, ortaya çıkacak zarar miktarı, teminat kaybına yol açıp, işlemlerin durdurulmasına sebep olabilir.

Opsiyonlardan kar elde edebilmek için dayanak ürünün fiyatı işlem tarihine kadar ürünün fiyatında değişmiş olması gerekir. Eğer riskiniz dayanak ürün fiyatında yeterli bir miktarda değişiklik olmaması durumunda primin hepsini veya bir kısmını kaybetmenize neden olur.

Vade Sonunda Opsiyon Kullanımı

Nakdi uzlaşmalı opsiyon sözleşmesi: Takasbank’ta herhangi bir kullanım talimatına gerek olmadan, vade sonunda karda olan nakdi uzlaşmalı opsiyon sözleşmelerindeki pozisyonlar otomatik biçimde kullanıma konu edilir, oluşan kullanım kar/zarar tutarları üzerinden hesap güncelleştirme işlemleri gerçekleştirilir.

Fiziki Teslimatlı Opsiyon Sözleşmesi: Vade sonunda kullanım talimatı olmayan uzun pozisyonlara ait işlemler gerçekleştirilmez, pozisyonlar herhangi bir uzlaşmaya konu olmadan kapatılır. Takas süresi ise T+3 olarak belirlenmiştir.