Temerrüt Nedir?

Temerrüt,

Bir borçlanmaya ilişkin borçlunun veya alacaklının yükümlülüklerini hukuka ve anlaşma kurallarına uygun olarak gerçekleştirememesi durumu olarak tanımlanır. Alacaklı ya da borçlu taraflardan birinin, sorumluluklarını usulüne uygun bir şekilde zamanında gerçekleştirememesi halinde temerrüt kavramı ortaya çıkar. Bu sorumluluk genellikle karşılıklı olarak imzalanan sözleşmelerin taraflara yüklediği edimlerin yerine getirilmemesi durumunda ortaya çıkmaktadır. Temerrüde düşmek olarak da bilinen bu terim, borçların vadesinde ödenememesi anlamına gelir. Borçlunun sözünde durmaması sonucunda hukuka aykırı hareket edilmiş olur. Temerrüt durumu iflas etmek ve borçların hiç ödenemeyecek olması anlamı taşımamaktadır.

Temerrüt, hukuken iki temel türe sahiptir. Bunlar alacaklının temerrüdü ile borçlunun temerrüdü olarak birbirinden ayrılır. Borçlu olan tarafın borcunu zamanında ve belirlenen kurallara uygun bir şekilde gerçekleştirmemesi borçlu temerrüdü; alacaklının alacağını zamanında ve kurallara uygun bir şekilde tahsil etmemesi veya kabul etmemesi durumu ise alacaklı temerrüdü olarak tanımlanır.

Temerrüt Ne Demek?

Temerrüt kelimesi, Arapçadan dilimize geçmiştir. Türk Dil Kurumuna göre Temerrüt kelimesinin anlamı şu şekildedir:

• Dik kafalılık, kafa tutma, direnme
• Ek faiz ödememe durumu
• Herhangi bir sebebe dayanmaksızın borcu ödememekte direnme, direnim.

Temerrüde Düşme

Kişilerin, şirketlerin ve ülkelerin temerrüde düşme durumları oluşabilmektedir. Temerrüde düşen, borçlarını ödemek için yeni vade dilimleri ister. Bu yeni istenilen vade aralığında temerrüt faizi işlenir. Temerrüt faizi hesaplaması yapılırken belirli kurallar bulunmaktadır. Eğer tarafalar arasında ki sözleşmede belirtilmemişse, temerrüt faizi %9 olarak belirlenir. Ticari temerrüt faizi hesaplama oranları ise değişiklik göstermektedir. Ticari temerrütte, sözleşmede belirlenmemişse temerrüt faiz oranı %15.75 olarak alınır. Fakat sözleşmede oranlar belirlenmişse kanunen sözleşmeye uyulması zorunludur.

Temerrüt Faizi Nedir?

Temerrüt faizi; alacak sebebiyle, zararın doğup doğmaması durumuna ve borçlu tarafın hatasının olup olmadığına bakılmaksızın, önceden verilmiş olan süre sonrasında temerrüt şartlarının ortaya çıkış halinde ödenmesi gereken zorunlu faiz olarak ifade edilir.

Temerrüdün Kaynaklandığı Durumlar

Temerrüt, herhangi bir borçlu olma durumundan kaynaklanabileceği için, birçok farklı finansal araç ve ürünlerde de gözlemlenebilir. Kupon veya anapara ödemelerini zamanında gerçekleşmeyen tahvil/bono işlemleri, Kredilerin taksit veya ödemelerinin zamanında gerçekleştirilmemesi, döviz alım-satımlarında borçlanılan dövizin ödemesinin valör tarihinin aşılması veya hiç gerçekleşmemesi, borsalarda yapılan işlemler için gerekli teminat ödemelerinin zamanında yatırılmaması gibi durumlar temerrüde düşmeye sebep olan örneklerin birkaçıdır.

Borsada Temerrüt

Takasbank'a yatırılması gereken miktarların ve diğer sorumlulukların vaktinde gerçekleştirilmemesi ve ödenmemesi durumu borsada temerrüt olarak isimlendirilir. Borsada gerçekleştirilen işlemlerin sonucunda, teminat açığı bulunan hesaplara 'teminat tamamlama çağrısı' gönderilir. Bu çağrının belirtilmiş olduğu vakte kadar (T+1 günü saat 15:00’a kadar) yerine getirilememesi durumunda müşterinin hesabı temerrüde düşer. Bu zaman aralığında teminat açığı kapatılmamış olursa, müşteriye TCMB Bankalar arası Para Piyasası’nda ya da Borsa İstanbul Repo-Ters Repo Pazarı’nda oluşan gecelik ağırlıklı ortalama faiz oranından en yüksek seviyeli olanının bir kat oranında temerrüt faizi uygulanır.